Banki zapłacą karę za opóźnienia w raportowaniu STIR – ważna uchwała NSA

W poniedziałek 21 października 2024 r. Naczelny Sąd Administracyjny podjął uchwałę w składzie siedmiu sędziów (sygn. III FPS 1/24), która dotyczyła prawa Szefa Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) do nakładania kar na banki i inne instytucje zobowiązane do przekazywania raportów w ramach systemu STIR. NSA orzekł, że nieterminowe przekazywanie danych narusza obowiązki wynikające z art. 119zzh § 1 Ordynacji podatkowej i podlega sankcjom administracyjnym.

Na czym polegają obowiązki informacyjne banków?

Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej, banki oraz inne instytucje finansowe są zobowiązane do przekazywania danych dotyczących m.in. otwieranych i prowadzonych rachunków rozliczeniowych oraz zestawień dziennych transakcji. Informacje te są przekazywane do izby rozliczeniowej i Szefa KAS.

Podmioty, które nie wywiązują się prawidłowo z nałożonych obowiązków, podlegają sankcji. Art. 119zzh § 1 Ordynacji podatkowej przewiduje możliwość nałożenia kary pieniężnej, gdy banki i inne instytucje finansowe:

• nie dopełniają obowiązku informacyjnego wobec izby rozliczeniowej lub Szefa KAS,
• dopełniają tego obowiązku, ale przekazują nieprawdziwe dane,
• zatajają dane źródłowe.

Na kanwie tego przepisu pojawiło się pytanie, co z podmiotami, które co prawda wypełniają nałożone na nie obowiązki i przekazują prawdziwe dane, ale robią to po terminach określonych w ustawie?

Tło sporu rozstrzygniętego uchwałą NSA

Sprawa dotyczyła banku, na który Minister Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej nałożył karę pieniężną za przesyłanie informacji STIR po terminie określonym w Ordynacji podatkowej.

Decyzja o nałożeniu kary pieniężnej została przez bank zaskarżona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który wyrokiem z 17 lutego 2022 r., sygn. akt III SA/Wa 1411/21 uchylił wspomnianą decyzję. Sąd stwierdził, że co prawda Ordynacja podatkowa obliguje wybrane podmioty do przekazywania informacji STIR we właściwych terminach, jednak przepis dotyczący kar pieniężnych nie sięga tak daleko, aby mógł dotyczyć nieterminowego przekazania informacji.

Z takim obrotem sprawy nie zgodził się organ, który od wyroku WSA wniósł skargę kasacyjną.

Rozpatrując sprawę NSA powziął wątpliwości dotyczące istoty przepisów o sankcjach pieniężnych. W ocenie sądu, w przypadku nałożenia kary pieniężnej istotne powinny być nie okoliczności formalne (zawarcie zakresu sankcji w ustawie), lecz faktyczne  okoliczności niedopełnienia obowiązku.

Kluczowe rozstrzygnięcia w uchwale III FPS 1/24

Ostatecznie 21 października 2024 r. NSA podjął uchwałę, zgodnie z którą art. 119zzh § 1 Ordynacji podatkowej stanowi podstawę do wymierzenia kary za nieterminowe przekazanie danych STIR. NSA odwołał się przy tym do wykładni językowej, funkcjonalnej i systemowej przepisów.

W ocenie sądu, kara pieniężna nie powinna być nakładana tylko wówczas, gdy łącznie spełnione są dwie przesłanki: 1) przekazanie odpowiedniego rodzaju informacji oraz 2) przekazanie tej informacji we wskazanym w ustawie terminie.

NSA zaznaczył, że przepisy dotyczące systemu STIR zostały wprowadzone w celu przeciwdziałania wyłudzeniom, a ich fundamentalnym elementem jest szybkość i precyzja przekazywanych informacji. Opóźnienia w realizacji tych obowiązków mogą zniekształcać wyniki analiz ryzyka, co czyni przeciwdziałanie przestępczości finansowej mniej skutecznym. Z tego powodu każde opóźnienie w realizacji obowiązków informacyjnych jest traktowane jako naruszenie przepisów, które uzasadnia nałożenie kary pieniężnej.

Co to oznacza w praktyce?

Uchwała 7 sędziów jednoznacznie określa konieczność punktualnego raportowania STIR przez banki i inne instytucje finansowe, co ma kluczowe znaczenie dla przeciwdziałania wyłudzeniom podatkowym.

Jest to jednocześnie kolejny obowiązek, w odniesieniu do którego należy dochować należytej staranności. Szczególnej dbałości wymaga zatem już nie tylko treść przekazywanych informacji, ale również moment, w którym to przekazanie następuje.  Niedopełnienie tych obowiązków może być dotkliwe z uwagi na przewidzianą w przepisach możliwość nałożenia kary pieniężnej.