Działalność nierejestrowana w 2024 r. – wątpliwości pozostały

Na czym polega działalność nierejestrowana i kto może ją prowadzić?

Osoba prowadząca działalność gospodarczą ma obowiązek zarejestrować swoją działalność w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Wyjątek od tej zasady dotyczy działalności nierejestrowej, znanej również jako działalność nierejestrowana lub nieewidencjonowana. Działalność nierejestrowana, nawet jeśli posiada wszystkie cechy działalności gospodarczej, wyjątkowo nie jest traktowana jak działalność gospodarcza.

Działalność nierejestrowaną może prowadzić osoba, która:

• osiąga przychody nieprzekraczające w żadnym miesiącu 75% płacy minimalnej; oraz
• w okresie ostatnich 60 miesięcy (5 lat) ta nie wykonywała działalności gospodarczej.

Limit przychodów dla działalności nieewidencjonowanej w 2024 roku wynosi: od stycznia do czerwca 2024 roku – 3181,50 zł, a od lipca – 3225 zł.

Przekroczenie miesięcznego progu przychodu powoduje, że działalność nierejestrowa staje się działalnością gospodarczą. Od tego czasu, w ciągu 7 dni, trzeba złożyć wniosek o wpis do CEIDG.

Obowiązki przy prowadzeniu działalności nieewidencjonowanej

Osoba prowadząca działalność nieewidencjonowaną ma obowiązek:

• prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży;
• rozliczać przychody z działalności nierejestrowanej (po odliczeniu kosztów) w zeznaniu rocznym PIT-36, według skali podatkowej, jako przychody z innych źródeł;
• wystawiać na żądanie drugiej strony faktury lub rachunki;
• respektować prawa konsumentów.

Czy działalność nieewidencjonowana może być „ozusowana”

W 2019 roku Ministerstwo Rozwoju i Technologii opublikowało poradnik praktyczny, będący zbiorem informacji na temat prowadzenia działalności nierejestrowanej. Zgodnie z przedstawionym w nim stanowiskiem:

• Osoba prowadząca działalność nierejestrową nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej; ALE
• Zgodnie z zasadami ogólnymi, wykonywanie pracy na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, może stanowić samoistny i odrębny tytuł do ubezpieczeń.
• Ministerstwo podało również dwa przykłady:
  • Marta Zielińska, prowadząc działalność nierejestrową, sprzedaje wykonywane własnoręcznie figurki i ozdoby. Ponieważ Pani Marta nie świadczy pracy i nie podlega ubezpieczeniom z tytułu działalności pozarolniczej – nie ma obowiązku opłacania składek społecznych ani zdrowotnych w związku ze swoją działalnością.
  • Paweł Szeląg w ramach działalności nierejestrowej dorywczo sprząta pomieszczenia magazynowe firmy ABC sp. z o.o. Ponieważ jego działalność polega na świadczeniu usług, jest oskładkowana według zasad ogólnych, czyli tak jak w przypadku innych osób nieprowadzących działalności gospodarczej, a świadczących pracę w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
• Biorąc pod uwagę powyższe stanowisko ZUS doszedł do wniosku, że osoba prowadząca działalność nierejestrowaną, ale świadcząca usługi, powinna być traktowana jak osoba niewykonujące działalności gospodarczej, ale świadcząca usługi na podstawie innej umowy o świadczenie usług.

Co to oznacza?

Zdaniem ZUS, umowy sprzedaży usług wykonywane przez osoby prowadzące działalność nierejestrowaną, należy traktować jak umowy agencyjne lub umowy zlecenia albo inne umowy o świadczenie usług. To oznacza to, iż zleceniodawca jest zobowiązany odprowadzić składki na ubezpieczenie społeczne od wynagrodzenia wypłacanego na podstawie takiej umowy.

Czy ZUS ma rację?

Świadczenie usług w ramach działalności nierejestrowanej nie powinno być kwalifikowane jako uzyskiwanie przychodów z tytułu umowy zlecenia. Osoby prowadzące taką działalność nie zostały wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Z publikacji prasowych wynika, że problemem oskładkowania osób prowadzących działalność nierejestrowaną ma się zająć zespół do spraw deregulacji, który powstanie przy Ministerstwie Rozwoju i Technologii. Równolegle nad sprawą ma się też pochylić sejmowa Komisja Gospodarki i Rozwoju.