Odprawa celna w Polsce – top 3 ryzyka

Jako członek Unii Europejskiej, Polska stosuje Unijny Kodeks Celny (UKC), który generalnie ujednolica zasady regulujące operacje celne we wszystkich państwach członkowskich. Jednak importerzy i eksporterzy muszą również radzić sobie z lokalnymi ryzykami związanymi z podatkami i cłami, które wynikają z różnic w interpretacji prawa, ze specyfiki systemów informatycznych oraz z krajowych wymagań podatkowych.

Poniższe punkty można uznać za główne priorytety na mapie drogowej zarządzania ryzykiem odprawy celnej w obecnym czasie w Polsce.

Prawidłowa klasyfikacja taryfowa, wartość celna i pochodzenie

Ustalenie prawidłowej klasyfikacji celnej, wartości oraz pochodzenia towarów jest kluczowe dla zapobiegania nieprawidłowościom w obliczaniu ceł i VAT.

Taryfa Unijna jest aktualizowana corocznie, aby uwzględnić zmiany klasyfikacyjne uzgodnione na szczeblu międzynarodowym, a także rozwój technologiczny. Dodatkowo linie interpretacyjne w odniesieniu do poszczególnych kodów mogą zmieniać się z czasem w wyniku nowych orzeczeń lub wytycznych. Polskie organy celne regularnie analizują kody CN zastosowane do towarów, zwłaszcza w rozwijających się technologicznie sektorach, takich jak samochody hybrydowe i inteligentne opaski.
Nowe noty wyjaśniające lub regulacje, na przykład dotyczące inteligentnych opasek (różnica z 0% do około 4,5% stawki cła), często powodują kontrole celne.

Klasyfikacja może wpływać nie tylko na cła, ale także na VAT i akcyzę (dla produktów takich jak samochody, alkohol, tytoń czy energia), a błędna klasyfikacja może prowadzić do naruszenia przepisów sektorowych i sankcji.

Po ustaleniu klasyfikacji importerzy muszą skupić się na prawidłowej wycenie i pochodzeniu towarów. Powinni określić, która z sześciu metod ustalania wartości celnej ma zastosowanie, oraz zidentyfikować wszelkie dodatkowe koszty, które należy uwzględnić.

UE oferuje uproszczenia w zakresie wartości celnej i od 1 grudnia 2027 r. ma wprowadzić wiążące informacje o wartości celnej. Do tego czasu uczestnicy rynku z decyzjami dotyczącymi sposobu ustalania wartości celnej wydanymi w jednym państwie członkowskim muszą potwierdzić ustalone podejście z organami celnymi w innych krajach, w których chcieliby korzystać z analogicznej decyzji. Polskie organy celne są szczególnie skrupulatne przy ocenie wartości celnej i pochodzenia towarów, wymagając od importerów dokładnej analizy łańcuchów dostaw przed złożeniem wniosku o wydanie poszczególnych decyzji dotyczących tych obszarów.

VAT importowy

Oprócz powiązań z klasyfikacją, wartością i pochodzeniem, inne kluczowe obszary związane z cłem i VAT obejmują następujące zagadnienia:

• Jak płacić/rozliczać VAT? Importerzy w Polsce mogą płacić VAT od importu lub rozliczać go w deklaracjach VAT pod pewnymi warunkami.
• Czy importer ma prawo do odliczenia VAT od importu?
• Czy stawka VAT 0% (zwolnienie) ma zastosowanie przy eksporcie?

Z punktu widzenia eksportu, najnowsze zmiany w AES/ECS2 PLUS są kluczowe. Nowy system przewiduje nowe komunikaty, które potwierdzać mają wyprowadzenie towarów poza UE, co jest wymagane do zastosowania stawki 0% VAT w eksporcie.  Chociaż nadal w użytku pozostaje format XML dla tego typu dokumentów, to zmieniły się nazwy komunikatów od organów celnych.

Przy okazji warto wspomnieć, że przez wiele lat polskie organy podatkowe nalegały na stosowanie wyłącznie dokumentów celnych w celu potwierdzenia wyprowadzenia towarów i zastosowania stawki VAT 0% przy eksporcie. Jednak niedawne orzeczenia sądów administracyjnych, wydane po odwołaniach od wąskiej interpretacji dyrektywy VAT przez polskie organy podatkowe, wyjaśniły, że inne dokumenty potwierdzające opuszczenie UE przez towary również powinny być wystarczające na potrzeby VAT.

Świadomość sankcji i należyta staranność

Od 2022 roku Komisja Europejska zaleca operatorom gospodarczym w UE podjęcie odpowiednich środków należytej staranności w celu zapobieżenia obchodzeniu sankcji na towary.

Szczególną uwagę należy zwrócić na eksport towarów do krajów Eurazjatyckiej Unii Gospodarczej (EAUG), gdyż towary znajdujące się w dowolnym kraju EAUG mogą swobodnie krążyć po całej unii. Zwiększone zainteresowanie obejmować powinno również import z krajów trzecich, które nie egzekwują ograniczeń dotyczących importu z Rosji i Białorusi (szczególnie krajów UGEA).

W 2024 roku organy celne UE zwiększyły nacisk na egzekwowanie sankcji i należytej staranności, a polskie organy sprawdzają świadomość użytkowników końcowych w całym łańcuchu dostaw, począwszy od producenta.

Zgodność z sankcjami pozostaje rozwijającym się obszarem, ponieważ wciąż odkrywane są nowe praktyki omijania sankcji. Ponadto, dyrektywa (UE) 2024/1226, która penalizuje naruszenia sankcji, musi zostać wdrożona do ustawodawstwa wszystkich państw członkowskich UE do 20 maja 2025 roku.

Podsumowanie krajobrazu odpraw celnych w Polsce

Zarządzanie ryzykiem związanym z odprawami celnymi w Polsce wymaga proaktywnych strategii.

Zachowanie zgodności z przepisami jest kluczowe dla budowania efektywnych, opłacalnych i bezpiecznych łańcuchów dostaw. Poprzez zabezpieczenie się przed popularnymi pułapkami, takimi jak błędy w klasyfikacji, nieprawidłowa wartość celna, czy braki w dokumentacji, importerzy i eksporterzy mogą uniknąć kosztownych opóźnień i kar, zwłaszcza gdy systemy celne ewoluują.

Dodatkowe obszary ryzyka są związane z wymaganiami dotyczącymi VAT i należytej staranności w zakresie sankcji.