Zmiany w PON 2025: definicja budowli i budynku i inne kluczowe kwestie

1. Czy z projektu należy wnioskować, że pojęcie budowli ma pierwszeństwo przed definicją budynku?

Intencją projektodawcy miało być rozwiązanie sporów z obszaru „budowla czy budynek”. Względnie klarowne jest wskazanie, że pierwszeństwo definicji budynku dotyczy obiektów kompleksowych (punkty 1-6 nowego załącznika). Co natomiast w pozostałych przypadkach? Czy intencją miało być wprowadzenie w tym zakresie pierwszeństwa definicji budowli? Jeśli tak, to prowadzi to do absurdalnych sytuacji. Przykładowo, nastawnie kolejowe znajdują się na ogół w typowych budynkach, np. budynkach dworcowych. To oznaczałoby konieczność  opodatkowania budynków dworców jak budowli. W związku z tym wydaje się, że jednak nie można mówić o pierwszeństwie budowli i każdy przypadek należy rozpatrywać odrębnie. Tyle że taki wniosek nie jest zgodny z założeniami i daje podstawy do licznych sporów.

2. Czy po zmianie przepisów trzeba na nowo dokonać oceny wszystkich obiektów i dokonać klasyfikacji czy to będzie dotyczyć tylko nowych inwestycji?

Finalna treść przepisów podatkowych, która ma obowiązywać od roku 2025, będzie miała zastosowanie do wszystkich nieruchomości i obiektów. Dlatego tak istotne jest, aby każdy z podatników dokonał przeglądu wszystkich składników swojego majątku pod kątem nowych  definicji. Bowiem, jeśli uchwalone zostaną przepisy w wersji zaproponowanej przez Ministerstwo Finansów, może okazać się, że niektóre z dotychczasowych budynków trzeba będzie opodatkować od wartości jako budowle lub ich części. Prawdopodobne jest również, że opodatkowaniu jako budowle podlegać będą obiekty, które według obecnych przepisów są poza zakresem opodatkowania.

3. Czy objecie zakresem opodatkowania nowych przedmiotów dotychczas nieopodatkowanych może tworzyć ryzyko za lata przeszłe, szczególnie z uwagi na niejednolite w wielu kwestiach orzecznictwo?

Nowe przepisy, w tym definicje budynku i budowli, zaczną obowiązywać najwcześniej z początkiem roku 2025. Dlatego planowane zmiany nie będą wiązały się z dodatkowym ryzykiem w odniesieniu do zobowiązania za rok 2024 lub lata wcześniejsze. Z drugiej strony omawiana nowelizacja przepisów podatkowych oczywiście nie oznacza, że znikną ewentualne kwestie wątpliwe w odniesieniu do okresów sprzed 2025 roku, dla których zastosowanie będą miały przecież dotychczasowe przepisy. Zatem do czasu przedawnienia zobowiązania podatkowego za dany rok wszelkie istniejące dotychczas ryzyka podatkowe pozostają aktualne. Warto przypomnieć, że z końcem 31 grudnia 2024 r. przedawnia się zobowiązanie w podatku od nieruchomości za rok 2019.

4. Czy można podać jakiś przykład do pojęcia „części budowlane urządzeń niestanowiących części budowli, o których mowa w lit. a”, wymienionych w projekcie definicji budowli?

Takim przykładem może być stalowa konstrukcja wsporcza urządzeń technicznych, które nie są trwale związane z gruntem z zastrzeżeniem, że takie urządzenie techniczne nie zostało wprost wymienione jako przykład budowli w nowym załączniku nr 4 do ustawy oraz że nie stanowi ono całość techniczno-użytkowej wraz z budowlami ze wspomnianego załącznika.

5. Czy pojęcie tymczasowego obiektu budowlanego znika?

Pojęcie tymczasowego obiektu budowlanego nie znika, gdyż jest ono zdefiniowane w przepisach ustawy Prawo budowlane, którego nie dotyczą projektowane zmiany. Dotychczasowe brzmienie przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych nie posługuje się takim terminem. Dlatego kwestia, czy mamy do czynienia z tymczasowym obiektem budowlanym, nie ma znaczenia przy określaniu, co jest budynkiem lub budowlą podlegającą opodatkowaniu. Jak zresztą wskazano w objaśnieniach Ministerstwa Finansów do omawianego projektu zmian, tymczasowe obiekty budowlane mogą być na gruncie podatkowym budynkami, budowlami lub obiektami małej architektury – w zależności od ich charakteru i konstrukcji.

6. Zmiany mają dotyczyć podatku od nieruchomości, a nie podatku dochodowego. Jakie znaczenie może mieć ewidencja środków trwałych dla opodatkowania podatkiem od nieruchomości? Jakie znaczenie będą mieć definicje budynku i budowli z KŚT?

Przedmiotem zmian ma być oczywiście regulacja ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Ewidencja środków ma praktyczne znaczenie dla ustalania zakresu opodatkowania PON. W pierwszej kolejności podstawą opodatkowania PON są właśnie wartości początkowe brutto środków trwałych. Ponadto, ewidencje środków trwałych są stałym elementem kontroli podatkowych dotyczących PON. Zatem ewentualne nieprawidłowości czy uproszczenia w podatkowej ewidencji środków mogą rzutować na zakres opodatkowania i samą podstawę opodatkowania. Zdarza się, że nazwy środków trwałych są nieprecyzyjne i może to powodować ryzyka związane z błędnymi kwalifikacjami obiektów do opodatkowania. Przykładowo środek trwały, który ma w nazwie „zbiornik” może być uznany za podlegający opodatkowaniu PON. A przypomnijmy, że zbiorniki należą do wrażliwych rodzajów obiektów i wprost są one objęte zakresem definicji budowli. W praktyce może natomiast okazać się, że obiekt wcale nie jest zbiornikiem, bo np. technologicznie służy zupełnie innych, a jedynie jego zewnętrzny charakter jest zbliżony do zbiornika. Definicje budynków i budowli z KŚT nie mają wpływu na opodatkowanie PON. Mało tego, nie powinny one mieć nawet znaczenia dla ustalania środków trwałych dla celów podatku dochodowego, bo nie ma odesłania do KST w zakresie tych definicji. Dobrą praktyką jest natomiast uwzględnienie definicji dla celów podatkowych przy rozliczaniu nowych środków trwałych, aby wykluczyć na przyszłość nieścisłości i związane z tym ryzyka.

7. Czy wiadomo coś o innym projektowanym przepisie dotyczącym również bezpośrednio zmian w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych, a mianowicie „projekcie ustawy o ograniczeniu biurokracji i barier prawnych…”?

Najnowszy projekt zmian nie ma powiązań z tym projektem. Ten projekt ustawy wymaga uzupełnienia uzasadnienia przez wnioskodawców (druk nr SH-020-65/24). Trzeba mieć na uwadze, że jest to projekt poselski wniesiony przez grupę posłów z klubu Prawo i Sprawiedliwość. Nie można wykluczyć, że będzie on procedowany przez Parlament jeszcze długi czas. Jednym z założeń tego projektu jest możliwość składania oświadczenia właściciela i dzierżawcy o „przeniesieniu” obowiązku podatkowego z właściciela na dzierżawcę, co w pewnych okolicznościach może być korzystniejsze dla obu stron.